۱- برآورده شدن خواسته ها:
حضرت عبدالعظیم حسنی از امام حسن عسکری (ع) روایت می کند که فرمودند: "خداوند متعال با حضرت موسی تکلم کرد، حضرت موسی فرمود: خدای من. کسی که نمازها را در وقتش به جای آورد چه پاداشی دارد؟ خداوند فرمود: حاجت و درخواستش را به او عطا می کنم و بهشتم را برایش مباح می گردانم ."۱ حضرت حجهالاسلام والمسلمین هاشمی نژاد فرمودند: پیرمردی مسن، ماه مبارک رمضان به مسجد لاله زار می آمد. خیلی آدم موفقی بود، همیشه قبل از اذان داخل مسجد بود. به او گفتم: حاج آقا. شما خیلی موفقید، من هر روز که به مسجد می آیم می بینم شما زودتر از ما آمده اید جا بگیرید، او گفت: نه آقا، من هرچه دارم از نماز اول وقت دارم و بعد گفت: من در نوجوانی به مشهد رفتم.
مرحوم حاج شیخ حسن علی نخودکی را پیدا کردم و گفتم: من سه حاجت مهم دارم، دلم می خواهد هر سه تا را خدا در جوانی به من بدهد، یک چیزی یادم بدهید؟ ایشان فرمودند: چی می خواهی؟ گفتم: یکی دلم می خواهد در جوانی به حج مشرف شوم، چون حج در جوانی لذت دیگری دارد. فرمودند: نماز اول وقت به جماعت بخوان. گفتم: دومین حاجتم این است که دلم می خواهد یک همسر خوب خدا به من عنایت کند. فرمودند: نماز اول وقت به جماعت بخوان. و حاجت سومم این است که خدا یک کسب آبرومندی به من عنایت فرماید.
فرمودند: نماز اول وقت به جماعت بخوان. این عملی را که ایشان فرمودند من شروع کردم و در فاصله سه سال هم به حج مشرف شدم، هم زن مؤمنه و صالحه خدا به من داد و هم کسب با آبرو به من عنایت کرد .۲
۲- برطرف شدن گرفتاری و ناراحتی:
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "بنده ای نیست که به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر اینکه من سه چیز را برای او ضمانت می کنم: برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش ."۳
۳ - ورود به بهشت و دوری از جهنم:
امام محمد باقر (ع) می فرمایند: "هر کس نماز واجب را در حالی که عارف به حق آن است در وقتش بخواند، به گونه ای که چیزی دیگر را بر آن ترجیح ندهد، خداوند برای وی برائت از جهنم می نویسد که او را عذاب نکند، و کسی که درغیر وقتش به جا آورد در حالی که چیزی دیگر را بر آن ترجیح دهد، خداوند می تواند او را ببخشد یا عذابش کند .۴
۴- در امان بودن از بلاهای آسمانی:
قطب راوندی گوید: پیامبر خدا (ص) فرمود: هنگامی که خداوند از آسمان آفتی بفرستد، سه گروه از آن، در امان می مانند: حاملان قرآن، رعایت کنندگان خورشید یعنی کسانی که وقت های نماز را محافظت می کنند و کسانی که مساجد را آباد می نمایند ."۵
هر کس نماز واجب را در حالی که عارف به حق آن است در وقتش بخواند، به گونه ای که چیزی دیگر را بر آن ترجیح ندهد، خداوند برای وی برائت از جهنم می نویسد که او را عذاب نکند، و کسی که درغیر وقتش به جا آورد در حالی که چیزی دیگر را بر آن ترجیح دهد، خداوند می تواند او را ببخشد یا عذابش کند.
۵- خشنودی خداوند:
امام صادق (ع) می فرمایند: اول وقت، خشنودی خداست و آخر آن، عفو خداست، و عفو نمی باشد مگر از جهت گناه ."۶ و در مقابل، تأخیر نماز موجب خشم خداست چرا که پیامبر اکرم (ص) به حضرت علی (ع) فرمودند: "نماز را با وضوی کامل و شاداب در وقتش به جای آور که تأخیر انداختن نماز بدون جهت، باعث غضب پروردگار است ."۷
۶- استجابت دعا و بالا رفتن اعمال:
در حدیث است که به هنگام ظهر درهای آسمان گشوده می شود و درهای بهشت باز می گردد و دعا مستجاب می شود؛ پس خوشا به حال کسی که در آن هنگام برای او عمل صالحی بالا رود .۸ در حدیثی دیگر از حضرت صادق (ع) آمده است که فرمودند: ". بهترین ساعت های شب و روز، وقت های نماز است." سپس فرمودند: "چون ظهر می شود درهای آسمان گشوده شده و بادها می وزند و خداوند به خلق خود نگاه می کند. هر آینه من بسیار دوست دارم که در آن هنگام، عمل صالحی برای من بالا رود." آنگاه فرمودند: " برشما باد به دعا کردن بعد از نمازها، چرا که آن مستجاب می شود ."۹
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "شیطان تازمانی که مؤمن بر نمازهای پنج گانه در وقت آن محافظت کند، پیوسته از او در هراس است؛ پس چون آنها را ضایع نمود بر وی جرأت پیدا کرده و را در گناهان بزرگ می اندازد ."۱۰ امام صادق (ع) می فرمایند: "ملک الموت در هنگام مردن، شیطان را از محافظ بر نماز دور می کند و شهادت به یگانگی خدا و نبوت پیامبرش را در آن هنگامه بزرگ به او تلقین می نماید ."۱۱ زیاد شدن عمر، مال و اولاد صالح در دنیا، در امان بودن از ترس و هول مرگ در موقع مردن، آسان شدن سؤال ن و منکر در قبر، توسعه یافتن قبر، نورانی شدن چهره، دادن نامه عمل به دست راست و آسان گرفتن حساب در م، رضایت خداوند، سلام دادن خدا به او و نگاه کردن از روی رحمت به او در هنگام عبور از صراط ۱۲ و. از دیگر آثار و برکات نماز اول وقت است که در روایات به آن اشاره شده است.
حجهالاسلام انصاری می گوید: امام (ره) در روزهای آخر عمرشان می خواستند بخوابند؛ به من فرمودند اگر خوابیدم، اول وقت نماز صدایم بزن، گفتم چشم. دیدم اول وقت شد و امام (ره) خوابیده اند، حیفم آمد صدایشان بزنم؛ عمل جراحی، سرم به دست، گفتم صدایشان نزنم بهتر است.
چنددقیقه ای از اذان گذشت و امام (ره) چشم هایشان را باز کردند، گفتند: وقت شده؟ گفتم: بله فرمودند: چرا صدایم نزدی؟ گفتم: ده دقیقه بیشتر از وقت نگذشته است. گفتند: مگر به شما نگفتم. سپس امام (ره) فرزند خود را صدا زدند و فرمودند: ناراحتم. از اول عمرم تا حالا نمازم را اول وقت خوانده ام، چرا الان باید ده دقیقه تأخیر بیفتد؟ ".
یکی از حساس ترین مسائل تربیتی، تربیت دینی کودکان و نوجوانان است. از نظر اسلام این تربیت باید قبل از تولد شروع شده و از بعد از تولد در سنین کودکی و نوجوانی ادامه یابد. امام صادق(ع) می فرماید: ما کودکان خود را از سن پنج سالگی به نماز، وا می داریم، شما نیز کودکان خود را از سن هفت سالگی، امر به نماز کنید. ما کودکان خود را از سن 7 سالگی به روزه گرفتن (به مقداری که طاقت دارند)، وا می داریم و وقتی عطش بر آنها غلبه کرد افطار می کنند، شما هم کودکان خود را از سن 9 سالگی به روزه گرفتن امر کنید به مقداری که طاقت دارند» [1]
برای این که نو جوانان به نماز خواندن علاقه پیدا کنند باید زمینه علاقه را از راه های زیر در آنها ایجاد کرد:
1- آشنا کردن آنها با خداوند مهربان و ملموس کردن محبت خداوند برای آنان و بیان نعمت های بی شماری که به ما داده است و این که نماز وسیله ای است برای تشکر از این نعمت ها و تداوم آنها.
2- آشنایی دانش آموزان با نمازگزاران موفق در رشته های علمی، فرهنگی، هنری، ورزشی و.
3- سهل و آسان جلوه دادن نماز و پرهیز از سخت گیری و زیاده روی.
4- دعوت عملی به نماز، کسی که دانش آموز را به نماز خواندن دعوت می کند اعم از پدر و مادر و مربی و معلم و. باید خود اهل نماز باشد و به آن اهمیت بدهد مثل خواندن نماز به جماعت و در اول وقت، به گونه ای که این اهمیت دادن به نماز در اخلاق و رفتار وی اثر گذاشته باشد. اگر دعوت کننده به نماز خودش یک فرد بی نظم و ناموفق در کار خود، بی اهمیت به مسائل بهداشتی و. باشد، مسلماً دعوت او به نماز تأثیر چندانی نخواهد داشت.
5- ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموزان برای مقابله و مواجهه با تمسخرهای افراد نادان. زیرا بعضاً ممکن است نو جوانی که اقدام به خواندن نماز می کند از طرف افراد جاهل مورد تمسخر قرار گیرد که اگر اعتماد به نفس نداشته باشد از میدان بیرون خواهد رفت و نماز را ترک خواهد کرد.
6- تشویق صحیح و مناسب مادی (اعطاء جوایز، برگزاری اردو و.) و معنوی (معرفی کردن به عنوان انسان مورد اعتماد، منظم، متعهد و.)
7- آشنایی نو جوانان با فواید و آثار نماز در قالب هنر هم چون شعر و داستان و. به این معنا که آثار تربیتی ظاهر و باطن نماز برای آنان به نحو جذاب بازگو شود.
در این زمینه می توانید از کتاب های شهید مطهری استفاده کنید و هم چنین کتاب های دیگری که در این سال های اخیر در باره نماز نوشته شده است و از این قبیل می باشد.
سوال:چگونه باید کسی را که نماز نمی خواند تشویق به خواندن نماز کرد؟ وقتی با تذکر های عادی و معمولی کاری از پیش نمی رود باچه جملاتی باید اورا ترغیب کرد؟
قبل از هرچیز در خصوص این مساله خوب است بدانید که جذب دیگران به نماز ارتباط نزدیکی به نوع شخصیت افراد دارد ؛ چراکه براساس روان شناسی تربیتی شخصیت انسان ها از تیپ های گوناگونی است مثل شخصیت خودکار،سازش پذیر،بدگمان،افتاده،مبارزه طلب، تعدیل نیافته، ماجراجو،مشتاق، اخلاقی که برای هر یک می توان از به یک یا چند روش از روشهای متعددی که در این زمینه وجود دارد استفاده نمود .
با در نظر داشتن نکته گفته شده برای اینکه بتوانید با موفقیت دیگران را به نماز خواندن تشویق نمائید دو پیشنهاد عمده را به شما هدیه می نمائیم:
پیشنهاد اول :
از بین بردن موانع این گونه افراد که این موانع عبارتند از:
1:عدم اعتماد به نفس
ایجاد اعتماد به نفس در افراد برای مقابله و مواجهه با محیط های ناسالم ،تمسخرهای افراد نادان و همچنین خجالتی بودن .
زیرا بعضاً ممکن است فردی که ( به خصوص نوجوان ها ) اقدام به خواندن نماز می‌کند توسط دیگران مورد تمسخر قرار بگیرد در چنین شرایطی اگر اعتماد به نفس نداشته باشد از میدان بدر رفته و نماز را ترک کند.در خصوص این افراد باید اعتماد سازی نمود و آن ها را به این نکته تذکر داد که نباید انسان با حرف مردم زندگی کند و به قول معروف دم دروازه را می شود بست اما دهان مردم را نمی شود بست
2:گناه:
راه برطرف نمودن این مانع، آشنا نمودن این گونه افراد با پیامدهای منفی گناهان و تشویق به ترک گناه و معاصی کوچک و بزرگ از جمله ترک تماشاى فیلم ها و صحنه هاى مبتذل و آلوده به گناه و همین طور حضور در محیط هاى ناسالم می باشد .
شما می توانید برای شناساندن گناهان وی را به خواندن کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب و همینطور کتاب گناهشناسى، محسن قرائتى تشویق نمائید .
3:دوستان ناباب
وجود دوستان ناشایست درانحراف آدمی به سمت ناهنجاری های اخلاقی بسیار موثر است. چه بسا جوانانی که در مسائل دینی علا قمند و به دینداری خود را غبند و لیکن در محیط های مختلف از قبیل محل هایی که در آن زندگی می کنند یا محیط کار و تحصیل که در آن ساعاتی را سپری می سازند با افرادی آشنا شوند که کارهاى نادرست انجام مىدهند یا حرفهاى لغو و بیهوده مىزنند به مرور زمان موجب مىگردد که حالات و رفتار آنها در روح انسان تأثیر بگذارد و حال نماز و دعا و مناجات از انسان سلب شود و به تدریج او را در دام بی دینی و لا ابالی گری گرفتار می کنند.
راهی که در خصوص چنین افرادی توصیه می شود کنترل دوستان پیرامون خانواده می باشد ؛ لذا اگر دوستانى دارد که اهل نماز نیستند و نسبت به مسائل دینى و شرعى توجه ندارند و از خانواده هاى لاابالى هستند باید به نحوى او را از آن ها جدا شد و دوستانى مناسب را جایگزین آنها نمود .
4:ضعف بنیه های اعتقادی
برای رفع این مانع می توان از کتابهاى اعتقادى آقاى محسن قرائتى آغاز نموده و سپس از کتابهاى استاد شهید مطهرى مثل: توحید»، نبوّت»، اصل عدل در اسلام»، امامت و رهبرى»، معاد». کتاب عدل الهى» آن شهید
هم مفید است. کتاب آموزش عقاید» اثر استاد مصباح هم در سیر مطالعاتى اصول عقاید مفید و لازم است.
5:نا امیدی
احتمال دارد که بدلیل انجام گناهان ؛ چنین شخصی از درگاه الهی نا امید شده و به همین دلیل دیگر نماز نمی خواند لذا به رحمت و مغفرت الهى امیدوارش نمائید بگونه ای که گناهان و اشتباهات احتمالى که ممکن است قبلا یا هم اکنون مرتکب شده باشد باعث یاس و ناامیدى وی نشود و به او اطمینان بدهید که خداوند توبه پذیر است و در صورت توبه همه گناهان را هر چند خیلى بزرگ باشند مى آمرزد.
6:برآورده نشدن حاجت
برخی از افراد نیز بدلیل اینکه به خواسته های خود نمی رسند با خدا لج بازی نموده و بوسیله ترک نماز با خدا قهر می کند .
اگر کسی با خدا قهر کرده باید به او یادآوری شود که : چه بسا چیزهایى که انسان به آن دست می یابد ، ولى سرانجام بلاى جان و مایه اندوهش مىگردد؛و چه بسیار اموری که در نظر انسان ناگوار و ناخوشایند است و گاه مورد نفرت او است ولی باطن و سرانجام آن برای او خیر و مبارک است ، قرآن کریم بر این حقیقت ریشه دار انگشت کذاشته و می فرماید : و عسى ان تکرهوا شیئاً و هو خیر لکم و عسى ان تحبّوا شیئاً و هو شرّ لکم ؛ چه بسا چیزى را ناگواربد انید ولى در واقع مایه خیر شما است و چه بسا به چیزى دل ببندید که در واقع برایتان زیانبار است.
پیشنهاد دوم :
از ابزارهایی که خداوند متعال برای هدایت انسان ها قرار داده به بهترین وجه بهره بگیرید
خداوند متعال جهت هدایت بشر سه ابزار مهم را در نهادش به ودیعت گذاشته که می توان با به کارگیری این ابزارها به اصلاح زیر بناهای فکری افراد بی نماز پرداخته و آنها را به نماز تشویق و ترغیب نمود .
1:فطرت انسان
برای بهره برداری از این ابزار می توانید به دو موضوع تاکید نمود .
الف: فطری بودن خدا خواهی
همه انسانها دارای فطرت الهی می باشند لذا می توانید از این ویژه گی خدایی بهره جسته و شخص مورد نظرتان را تشویق به نماز کنید و به عنوان نمونه اینگونه مطرح نمائید که :
برخی از مسائل است که تنها به دست خدا بوده و هیچ بشری نمی تواند در آن دخل و تصرف کند مانند طول عمر و عافیت و سلامتی ، کمی یا زیادی روزی و یا اینکه زندگی انسان همیشه به یک منوال نبوده و بسیاری از اوقات دچار فراز و نشیب های گوناگون می شود که برخی از اینها در صورت نبود پشتوانه ای خدایی همچون طوفانی سهمگین
زندگی انسان را نابود می کند . از او بپرسید در چنین مواقعی می خواهد دست به دامن چه کسی بشود اگر می خواهد دست به دامن غیر خدا بشود که از آنها کاری بر نمی آید و اگر می خواهد از خدا استمداد بجوید این کار را چگونه می خواهد انجام دهد آیا می تواند از خدایی که به دستوراتش گوش نداده بخواهد که او به حرفش گوش کند و خواسته اش را برآورده کند .
پس انسان باید یک راهی را جهت ارتباط بین خود و خدا برای خود باز بگزارد تا بتواند در چنین مواقعی به درگاه الهی التماس کند و بهترین راه همان نماز می باشد .
ب:فطری بودن تشکر و سپاسگذاری در انسان
از ویژگی های فطری هر انسانی این است که در مقابل نعمتی که دیگران به وی عطا می کند سپاسگذار بوده و تشکر می نماید . فطرت انسان خواهان تشکر از ولى نعمت است. پیامبر خدا فرموده اند : جبلّت القلوب على حبِّ من احسن الیها قلبها »؛ بر اساس دوستى و محبت کسى که به انسان احسان کند، آفریده شده است » و از آنجا که در اصل خداى سبحان خالق و هستى بخش ماست و از سویى همه نعمتها و برکاتى که در زندگى ما وجود دارد از آن اوست. بنابر این لازم است به اقتضاى تکلیف فطرى خودمان از قادر منّان تشکر کنیم. حال این تشکر باید به چه شکل و کیفیتى باشد؟ انبیاى الهى روشنگر این حقیقت بودهاند و نبىّ مکرّم اسلام نیز به نوبه خویش نماز را با این شکل و هیئت خاص به ما معرفى فرمودهاند. بنابر این همان گونه که پروردگار مهربان هر شب و روز، ما را رهین الطاف و برکات خویش گردانیده است، ما بندگان نیز موظّفیم هر چند ساعت یک بار در برابر محبوب قلب و عزیز دلمان بایستیم و از او نهایت سپاسگزارى و تشکر را بنماییم.
در روایتی از امام سجاد علیه السلام نقل شده که فرموده اند : آنقدر پیامبر در نماز ایستاد تا قدمهایش ورم کرد چنان در روزه دارى تشنه میشد آب دهانش خشک می گردید، گفتند یا رسول الله مگر خداوند وعده مغفرت به تو نداده؟ می فرمود آیا بنده شکرگزار خدا نباشم؟
خداى را سپاس بر نعمت و آزمایشش و او را ستایش از ابتدا تا انتهاى روزگار بخدا سوگند اگر اعضایم قطع شود و چشمانم بر روى سینهام بیفتد هنوز سپاس یک دهم از یک نعمت از نعمتهاى بىشمارش را نکردهام ستایش تمام ستایشگران بپایه یک نعمت او نمیرسد.»
2:ابزار عقل و استدلال
یکی از مهمترین ابزارهایی که خداوند متعال در اختیار بشریت قرار داده عقل و اندیشه می باشد که بوسیله آن به مصالح و مفاسد خود پی برده و می تواند مسیر صحیح را انتخاب نماید .
شما نیز می توانید با طرح موضوعات و مسائل گوناگونی این ابزار مهم را به کار انداخته و افراد را به اندیشه وادارید تا به این وسیله به نماز رو بیاورند .
در این قسمت برای نمونه به موضوعاتی که می توانید طرح نمائید اشاره می شود
الف:یاد آوری نمائید که اگر بر فرض خواندن نماز ، واجب نباشد و یا کار درستی نباشد؛ آنهایی که نماز می خوانند در برابر آنهایی که نماز نخوانده اند چیزی را از دست نداده اند (چون به غیر از مدت کوتاهی که در روز برای نماز
گذاشته اند مانند بقیه مردم از این دنیا بهره برده اند ) ؛ اما اگر آنچه را که نماز خوانها می گویند درست باشد ( که قطعا نیز همینگونه است ) کسانیکه نماز خوانده اند نجات یافته اند و آنهایی که نماز نخوانده اند چیزی جز هلاکت و نابودی ابدی نسیبشان نخواهد شد.
ب:وی را با فلسفه نماز آشنا نمائید
علاوه بر اینکه وی را با کتابهایی که در این خصوص به نگارش در آمده آشنا می نمائید؛ در فرصتهاى مناسب فلسفه نماز را بیان کنید مثلًا سؤال و جواب هایى که قبلًا تهیه دیده اید،بین شما و دیگران مطرح و جواب داده شود. البته لازمه اش مطالعه و پیش بینى قبلى است.
ج بر اساس آیات و روایات اهمیت و آثار و برکات نماز را یادآوری نمائید .
د:پیامدهای منفی دنیوی و اخروی ترک نماز را مطرح نمائید به خصوص اگر به روش غیرمستقیم ارائه گردد و موجب تنبه و موعظه کردن را فراهم سازد.
ح:هر از چند گاهی ( همچون شب های جمعه ) سری به قبرستان و گذشتگان بزنید و به وی گذر عمر و مرگ و بیهوده نبودن جهان هستی را یاد آور شوید که این امر علاوه بر اینکه تاثیر بسزایی در کاهش روحیه تکبر و غرور دارد انسان را به فکر و عبرت اندوزی فرو خواهد برد .
و:دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستى، انسان، معاد و. امورى است که داراى نتیجه مستقیم بر عملکرد فرد است. پس باید به تقویت و اصلاح این مبانى کوشید. اگر خلأ عمدهاى که موجب ترک نماز شده، مشکل فکرى است و در فلسفه نماز دچار اشتباه شده و آن گاه نتیجه نادرستى گرفته است به پر کردن این خلأ فکری بپردازید و راه اصلاح وى نیز تصحیح اندیشه ایشان است که البته کار آسانى هم نیست و نیازمند فرصتى طولانى و نیز استفاده از روشهاى اصولى و تدابیر خردمندانه است. ز: از او سوال نمائید که دوست دارد چگونه فرزندی داشته باشد فرزندی که نسبت به مسائل دینی مقید باشد و یا فرزندی که در خصوص مسائل دینی بی موالات باشد و اگر جواب وی این است که دوست دارد فرزندش مقید به مسائل دینی باشد به او متذکر شوید که نسبت به این مساله فکر کند که یک مادر بی موالات نسبت به مسائل مذهبی چگونه می تواند فرزندی متدین را تربیت نماید .
3: ابزار احساس و عاطفه
برای بکارگیری از این ابزار باید موارد ذیل را مورد توجه قرار دهید :
الف:از والدین و کسانیکه به عنوان الگو می باشند بخواهید که آنها اهمیت بیشتری به نماز داده و حتما نماز خود را در اول وقت ها به جا آورند .
ب:اگر دوستانى مذهبى و از خانواده هاى مذهبى دارد از طریق آنها مى توان توجه او را بیشتر به نماز جلب کرد به این صورت که اگر مسجدى در نزدیکى خانه ى شماست به دوستان او تلفن بزنید که بیایند در خانه و او را با خود به
مسجد ببرند و او را با مسجد مرتبط بسازید یقینا اثر بسیار چشمگیرى بر او خواهد گذاشت.
ج:از اتفاقات پیرامونی خود جهت راهنمایی وی استفاده کنید به عنوان مثال شنیدن خبر مرگ ناگهانی دوستان و آشنایان و فامیل معمولا بسیار بر روی افراد تاثیر می گذارد و شما می توانید در چنین موقعیت هایی متذکر شوید که مرگ معلوم نیست چه موقع به سراغ ما بیاید و چه بسا فرصت جبران گذشته را به ما ندهد و اگر ما دست خالی به آن دنیا برویم سرنوشت بسیار بدی پیدا خواهیم کرد ؛ پس چه خوب است تا زنده ایم فرصت را غنیمت شمرده و برای خود ره توشه ای ذخیره نمائیم .
ط:از اصول و عقایدی که تا کنون نسبت به آنها پایبندی خود را حفظ نموده بهره کافی را ببرید مثلا ممکن است وی ارادت خود را نسبت به امام حسین علیه السلام حفظ کرده باشد لذا شما می توانید با بیان داستان عاشورا بگوئید که ایشان در بدترین شرایط ، در اول وقت نماز خواند پس چه جوابی به امام خواهیم داشت اگر از ما بپرسد که من در چنین شرایطی نمازم را ترک نکردم چرا تو که ادعای محبت من را داری با وجود آرامش و تمامی امکانات رفاهی نمازت را نمی خواندی ؟
و یا ممکن است کسی چون به شفاعت معصومین ( علیهم السلام ) اعتقاد دارد بگوید که ما چون شیعه هستیم هر کار بکنیم بالاخره مورد شفاعت ائمه علیهم السلام قرار می گیریم و بهشتی می شویم ! در پاسخ به وی بگوئید : امام صادق علیه السلام در آخرین لحظات مرگ خود دستور داد تمامی خویشاوندانش را جمع نمودند و به انها فرمود ان شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلاة»؛ بشفاعت ما نخواهد رسید کسى که نماز خود را سبک شمارد.»
ظ:سعى کنید افرادى که صحبت آنها بر روى آنان نافذ است، پیدا کنید و از آنان بخواهید که با مهارت و شگرد شایستهاى، با آنها درباره نماز صحبت کنند. این کار را مىتوان از طریق جلسه میهمانى یا در طول مسافرت به انجام رساند.
غ:تلاش کنید از نماز بزرگان و شخصیتها نخبه های علمی ، فرهنگی و ورزشی در نزد ایشان صحبت کنید مثلًا حضرت على (ع) با همه شخصیت و گرفتارىهایى که داشتند، چگونه و با چه اشتیاقى به اقامه نماز مىپرداختند.
همچنین گرایش رجال بزرگ ى، علمى همچون شهید رجایی ، شهید بابایی و . به نماز را، به ایشان گوشزد کنید.
با دعا ومحبّت به فرزندان ،آنان را به نماز علاقه مند سازیم.
یکی از از سؤالات مهم خانواده ها در مشاوره نگرانی آنان از بی توجّهی فرزندان وسهل انگاری درامر نماز می باشد.شیوه هایی که در ذیل اشاره می گردد،ان شاءالله از زمینه سازهای رغبت به نماز خواهد بود.از رفت وآمد با اهل فساد وبی قید اجتناب کرده ودوستانی مقید به قیودات الهی انتخاب کنید،زیرا ثأثیر پذیری نوجوانان وجوانان از یکدیگر بیشتر است. یکی از وظایف مهم والدین ،آموزش نماز وپرورش روحیه ی مذهبی وگرایش به راز ونیاز ومناجات با پروردگار
است.
نکته ی مهم وحساس در تربیت وآموزش های دینی ،سعه ی صدر ،صبر،حوصله وبه کارگیری شیوه های خوشایند جهت شکوفایی احساسات دینی در افراد به ویژه کودکان ونوجوانان می باشد که به صورت غیر مستقیم در قالب های شیرین بیان گردد؛زیرا آموزش های خطابی وسفارش های مستقیم وآمرانه نه تنها ایجاد شوق ورغبت نمی نماید، بلکه در اکثر موارد ایجاد تنفر وبی میلی می کند .بنابراین هرگز نباید فرامش کرد که در تربیت وآموزش های دینی ، سعه ی صدر ،صبر وحوصله وبه کار گیری شیوه های خوشایند جهت شکوفایی احساسات دینی در افراد به ویژه کودکان ونوجوانان می باشد که به صورت غیر مستقیم در قالب های شیرین بیان گردد؛زیرا آموزش های خطابی وشفارش های مستقیم وآمرانه نه تنها ایجاد شوق ورغبت نمی نماید ،بلکه در اکثر موارد ایجاد تنفر وبی میلی می کند.بنابراین هرگز نباید فرامش کرد که در تربیت وآموزش ارزش ها ،تشویق وتکریم وتعظیم همراه با عمل وچهره ی بشّاش میزان گرایش وپذیرش افراد را افزایش می دهد.
رهنمودهایی درایجاد رغبت فرزندان به نماز
الف)بعد از نمازهاسعی کنید فرزندان را با ذکر نامشان دعا کنید ؛به گونه ای که آنان بشنوند وبا مطرح کردن آرزوهای آنان شوق وعلاقه ی آنان را به نماز با این کار ظریف بر انگیزید.درصورت امکان نماز را با صوت زیبا در حضور خانواده برگزار نمایید.مخصوصاًپدر خانواده اگر صدای زیبایی دارد نمازهای صبح مغرب وعشا رابا صوت بخواند.زیرا ارتعاشات خانواده بی تأثیر نخواهد بود.
ب)با بیان این که خداوند بچه ها ونوجوانان وجوانان را خیلی دوست می دارد وآنان نزد خداوند از قداست وآبروی زیادی برخوردارند ،آنان را دعوت کنید تا به دعا های شما آمین بگویند.با این کار به طور غیر مستقیم آنان را به صف نماز ورو به قبله ی حق نموده اید.
ج)فرزندان علاقه ی وافری به والدین دارند .از این فرصت استفاده کرده واز آنان به جد واز روی اعتماد بخواهیم که برایمان دعاکنند تکرار این مسئله به تدریج آن ها را به سوی وضو ونماز می کشاند.
د)از پاکی وصداقت ونورانیت آنان تعریف کنید ،به طوری که تداوم این حالت زیبا ودوست داشتنی را منوط به خواندن نماز کرده وبه طور غیر مستقیم به برپایی نماز ترغیب شوند.
ه)از خواص دنیوی اخروی نماز در قالب داستان های زیبا در منزل غافل نشوید.کتاب های مناسب ومفید در دسترس فرزندانتان قرار دهید ومهر تسبیح زیبا ،عطر وانگشترعقیق.به عنوان کادوی سفر وهدیه ی ارزشمند تهیه کرده وبه آنها تقدیم نمایید.
تجربه ی مفید وراهبردی:
با تفکروتعقل درباره ی این موضوع راهکاری که به ذهنم رسید وتوانستم موفقیتی چشمگیربه یاری خداکسب نمایم اینچنین بود که در ذیل آمده :
گام اول : توجیه
شواهد(1)
به مدت یک هفته جلسه ی توجیهی برای عزیزان گذاشته شد واز آنها خواهش بعمل آمدطی این مدت فرصت دارند درمنزل بیش از قبل به پدر ومادر توجه کرده وتمامی تلاش وزحماتشان را در نظربگیرند حتی ساعت رفت وبرگشت پدر تا در روز مقرر هرآنچه که ملاحظه کرده اند را بیان کنند (اگرهر کس مایل باشد می تواند مشاهدات خود را یادداشت نماید).
گام دوم : پرسش و پاسخ
1- پدر چه ساعتی از خانه بیرون می رفت ؟
2- چه ساعتی برمی گشت ؟
3- چرا این همه وقت کار می کرد ؟
4- هدف پدر از این همه تلاش چیست ؟
5- چرا مادر از صبح زود بیدار می شود ودر تکاپو است ؟
6- تلاش مادر برای چیست ؟
پرسش وپاسخ به همین منوال ادامه داشت و برای تک تک سوالات پاسخی دریافت می شد وتوضیحاتی نیز داده می شد که هر کدام از آنها برای اینکه ما زندگی راحت وخوب داشته باشیم ,رشد کنیم ,
سالم بمانیم .
گام سوم : وظیفه شناسی
پس وظیفه ما در برابر زحمات پدر ومادر چیست؟ از زحمات آنها قدردانی وتشکر کنیم .
بله ما بعنوان فرزند وظیفه داریم که تشکر کنیم البته نحوه تشکراز پدر ومادر باهم فرق دارد از هر کدام به روش وزبان خاص خود باید تشکر کرد .
گام چهارم :پرسش وپاسخ
حالا باید فکر کنیم که
1.این پدرومادر مهربان وزحمت کش را کی به ما داده ؟
2.دوست دارم به خودت توجه کنی وببینی چه اندامی در بدن داشته ای وتا به حال به آن توجه نکرده ای ؟
3. به انگشتان دست خود دقت وتفکر کن وببین اگر نبودند چه می شد ؟ کارهایت را چگونه انجام میدادی؟
4. اگر چشم نداشتی چی می شد ؟ چه کارهایی را نمی توانستی انجام دهی ؟
در مورد تک تک اندام به همین منوال پرسش وپاسخ ادامه می یابد تا به نعمت های خدا که تا به حال توجه نکرده بودند پی ببرند
5. این همه اندام مهم را کی به ما داده ؟
" خدا داده "
وقتی پی بردیم که در برابر زحمات پدر ومادر وظیفه ما تشکر بود پس وظیفه ما در برابر خدایی که به هر جا نگاه می کنیم اثری از لطف و بخشش او می بینیم چیست ؟
فصل بهار زیبا با درختان پر از شکوفه های رنگارنگ ولباس نو درختان 000فصل تابستان بامیوه های متنوع وخوشمزه 0000
فصل پاییز برگ ریزان وکوچ پرنده ها 0000فصل زمستان ودرختان و سفید شدن کوچه ها با برف و00000000
هر چقدر از داده های خدا بگوییم تمام شدنی نیست هر چه بیشتر فکر کنیم بیشتر به کرم وبخشش خدا پی می بریم
اگر دربرابر والدین که زحماتشان انگشت شمارند پی بردیم که باید تشکر کرد حال در برابرمالک هستی چه باید کرد؟ بله باید از خدا هم تشکر کنیم .
چگونه وچه طور می توان از خدا تشکر کرد ؟
پس از بحث وگفتگو به این نتیجه رسیدیم که :
همانطوری که برای تشکراز هر کس زبان مخصوص لازم است برای تشکر وسپاس گزاری از خدا بهترین راه نمازخواندن است
با خواندن نماز می توان ذره ای از شکر خدا را به جا آورد.
وقتی می خواهیم به دیدن دوست یا عزیزی برویم چگونه خود را از قبل محیا می کنیم به حمام رفته خود را پاکیزه کرده بهترین وگران ترین لباسمان را می پوشیم حال برای رفتن به پیش کسی که تمام وجودمان ازاوست چه باید کرد ؟
بله باید وضو گرفت وخود را پاکیزه گرداند ,چون در برابر خدا که سرچشمه ی هستی است می خواهیم بایستیم پس به بهترین شکل باید حاضر شدو تشکر کرد.
همان طور که سه بار در روز غذا می خوریم و هر بار به نحوی از بزرگترمان تشکر می کنیم از خدا هم باید سه بار در طول شبانه روز تشکر کرد وقتی آموخته ایم که هر کاری را به موقع خودش باید انجام داد پس :
قبل از طلوع خورشید که زمان خواندن نماز صبح است وضو گرفته تا برای تشکر آماده شویم همینطور نماز های بعدی که وقت مخصوص به خود را دارد نیز باید چنین کرد.
شواهد(2)
خوب بچه های نازم ،فرشته های پاک خدا ا،ازشما می خواهم یک نقّاشی بکشید ولی موقع کشیدن نقّاشی نباید از دست هایتان استفاده کنید.
بچه ها خانم نمی شود ،پس چه طور نقّاشی کنیم.
معلّم چرا بچه ها ؟
دانش آموزان خانم خوب خدا به ما دست داده که بتوانیم نقّاشی کنیم ،بنویسیم ،کارهای شخصی خودرا انجام دهیم.
معلم :آفرین پروانه های قشنگ من ببینید این دست هایی که خدا به شما داده چه قدر با ارزش هستند.پس وظیفه ی شما چیه درمقابل این نعمت بزرگ؟
بچه ها خانم تشکّر کنیم .
معلم :چه طور تشکّرمی کنید؟
دانش آموزان :با نماز خواندن،قرآن خواندن ،دعا کردن.
جلسه ی دوم
معلّم :خوب بچه چشمانتان را ببندید.تا من نگفتم باز نکنید.حالا آماده شوید می خواهیم جایی برویم .
بچه با ناراحتی ،خانم چه طوری ماکه نمی بینیم.
معلم:چرا ؟
دانش آموزان :اگر چشمانمان بسته باشد.می افتیم.
معلّم:خوب ببینید بچه ها چه قدر این نعمت هایی که خداوند به شما داده باارزش هستند که اگر هر کدام از آن ها را نداشته باشید زنگی شما چه قدر سخت خواهد بود.
جلسه ی سوم: بچه ها از هفته ی دیگر به کلاس شما نمی آیم .شما خودتان درس هایتان را بخوانید.
بچه ها خانم ما نمی توانیم.بچه ها شلوغ می کنند.پس چه کسی باید کارهای مارا نگاه کند؟کی به ما نمره می دهد؟چه طور بفهمیم قبول شدیم.تا شما کارنامه ی مارا امضا نکنید مارا کلاس بالاتر راه نمی دهند.مدیر مدرسه مارا راه نمی دهد.
معلّم:آفرین بچه ها،ما انسان ها هم برای وارد شدن به بهشت به یک برگه ی عبور نیازمندیم.باید این برگه را داشته باشیم که به بهشت راهمان بدهند.این برگه را فقط باید خدا امضا کند.امضا خدیتش از بنده است.پس برای رفتن به بهشت باید نماز بخوانیم تا خدا نامه ی ما را امضا کند.
اعتبار بخشی به راه حل:
با کار کردن روی این پروسه که حدود 3تا4ماه طول کشید در آخر بدون اینکه زور واجباری در کار باشد دانش آموزان چون خود به این نتیجه رسیده بودندو جزءوظیفه ی خود می دانستند که باید از خدا تشکر کنند عاشقانه وبدون
توجه به جایزه یا هر پاداشی در صف نماز حاضر می شدند وانجام وظیفه می نمودند.اولیا هم احساس رضایت می کردند.
قال الله تبارک و تعالی: و أمر اهلک بالصّلاه و اصطبر علیها
و تو اهلت را به برپایی نماز بخوان و در این امر پایداری و صبوری پیشه کن.
در گرایش نوجوانان و جوانان به نماز سه عنصر اصلی خانه، مدرسه و رسانه های گروهی نقش اساسی و محوری دارند. تربیت و آموزش، انتقال اطلاعات نیست، بلکه تغییر در جهان بینی است.
هیچ تربیت و آموزشی بدون زمینه سازی، موفق نیست. اگر مجموعه عناصر و عوامل تأثیر گذار در ارسال یک پیام ارزشی، از وحدت و هماهنگی لازم در عمل برخوردار نباشند، نمی توانند مؤثر واقع شوند و چه بسا آثار یکدیگر را خنثی کنند.
عناصر و عوامل تأثیر گذارنده در محیط خانه و مدرسه و جامعه در القای یک ارزش معنوی و رسانیدن پیام و بیان روح نماز، اگر عملا یکدیگر را نفی کنند و یا در برنامه ها و اظهار مطالب، هر کدام راه و هدفی متفاوت و مغایر با یکدیگر بپیمایند، در ذهن فرد تناقض به وجود میآورند و پیام منجر به ایجاد انگیزه، شوق، اراده و عمل نمی شود.
.پس از خانواده، که به عنوان اصلی ترین سازمان در نهادی و درونی شدن رفتارها برای کودک و نوجوان کمک می نماید و اولین تجربیات زندگی را در اختیارش قرار می دهد. مدرسه جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص می دهند.
در این سازمان معلم و مربی الگوهایی هستند که بیشترین درصد مقبولیت را در پیش کودک و نوجوان دارند. گذر از این مرحله در ساختار ذهنی و رفتاری کودک و نوجوان با اهمیت است. هوشیاری والدین و مربیان دلسوز و آگاه این امکان را برای دانش آموز به وجود خواهد آورد که با همانند سازی، بهترین الگوهای رفتاری را برای خود انتخاب نمایند. بنابر این شرکت فعالانه مدیران و مربیان در عرصه های فرهنگی و ترویج ارزش های انسانی و اخلاقی توام با عمل، شناخت معیارهای فضیلت و انسان های فاضل را برای نوجوان آسان تر خواهد کرد.
چنانچه مدیران، معلمان و مربیان همراه دانش آموز در نماز جماعت مدرسه شرکت فعال داشته باشند و در اجرای فرامین الهی و مواظبت در رفتار و گفتار خود کوشش نمایند، دانش آموز رغبت پیدا خواهد کرد که با علاقه مندی بیشتر در نماز حضور یابد، بایستی متوجه این معنا بود که الگو بودن رهبران دینی، علمی و مذهبی نقش اساسی را در تکوین شخصیت دانش آموزان ایفا می کند.
شایسته است مسئولان اداری و الگوهای اجتماعی شرط حسن برخورد و اعتدال را در رفتارهای انسانی خود مراعات نمایند.اگر بخواهیم حرکت مطلوب در روند جذب دانش آموزان نوجوان و جوان نسبت به نماز ایجاد کنیم ،ناچاریم به اصل روش های برخورد خود و الگوهای رفتاری جامعه بپردازیم و با معرفی الگوهای شایسته در جهت تقویت باورهای اعتقادی و مذهبی آنان گام برداریم.
امام علی(ع) در معرفی الگوهای صحیح و شناخت آن به جامعه می فرماید: می خواهید فقیه و دانشمند واقعی را به شما معرفی کنم؟ او عبارت از کسی است که مردم را از مهر و رافت خداوند نومید نمی سازد. در عین حال آنان را به گونه ای ارشاد می کند که نسبت به عذاب خداوند احساس ایمنی نکنند .به مردم در ارتکاب گناه، آزادی عمل نمی دهد . قرآن را به خاطر رغبت به غیر قرآن رها نمی کند.پس محبت و التفات و گشاده رویی، حسن خلق و فروتنی و کوشش در تکمیل نفس از معیارهای تشخیص یک الگوی خوب و صالح است .
بنابراین راهکارهای تشویق دانش آموزان به نماز عبارتند از:
1- ایجاد احساس خوشایند نسبت به نماز
اولین گام این است که تلاش کنیم نوجوان احساس خوشایند‌ی نسبت به نماز پیدا کند، زیرا اگر احساس خوبی به نماز داشته باشد، خود به د‌نبال کسب اطلاعات و شناخت بیشتر نسبت به آن برمی‌آید.
2- به کارگیری شیوه‌های غیرمستقیم
از به کارگیری جبر و فشار برای انجام فریضه نماز اکید‌اً پرهیز کنیم . از روش‌هایی استفاده کنیم که مطابق رغبت‌ها و انگیزه‌های خود‌آگاهانه و درونی د‌انش‌آموزان باشد.
3- استفاده از الگوهای رفتاری
همانند‌سازی با الگوی محبوب امری طبیعی و فطری است، مشاهده والدین، دوستان، نزد‌یکان، خویشان و دیگر الگوها در حین اقامه نماز با معنا، اثر خوشایند‌ی در جذب او به این فریضه مهم خواهد‌د‌اشت.
4- بیان خاطره‌های زیبا در اهمیت و عظمت نماز
در مناسبت‌های مختلف از خاطرات زیبا و اثر بخش نماز که خود تجربه کرد‌ه‌ایم و یا از دیگران شنید‌ه و خواند‌ه‌ایم برای آنها نقل کنیم.
5- توأم کردن نماز با تجارب خوشایند با پاد‌اش و هدیه دادن بدون اطلاع قبلی و احترام بیشتر به آنان بعد‌از اد‌ای نماز، خاطره‌ای خوش آن لحظات را برای آنان تثبیت کنیم.
6- افزایش تجربه در خواندن نمازهیچ‌گاه اشتباه خواندن نماز را به آنها گوشزد‌نکنیم ؛ بلکه ابتدا انجام اشتباه را از آنها بپذیریم و سپس به مرور زمان د‌رصد‌د اصلاح آن برآییم؛ چرا که توجه به مثبت‌ها، اعتماد به نفس و ارزشمند‌ی را در پی خواهد‌د‌اشت و با تشویق، قدرت عقل کودکان افزایش می‌یابد.
7- توجه به عوامل افزایش گیرایی و جاذبه‌های معنوی نماز
در عین رعایت ساد‌گی و زیبایی از عوامل محیطی برای افزایش جاذبه‌های نماز آنها استفاده کنیم. مثلاً:
ـ حضور با تبسم و شاداب مربیان و معلمان در هنگام اقامه نماز.
ـ تهیه چاد‌ر رنگی و زیبا برای د‌ختران از طریق خانواده و یا مدرسه ،برای اقامه نماز.
ـ استفاده از سجاد‌ه و جانماز برای اقامه نماز.
ـ استفاده از بوی خوش هنگام نماز.
ـ استفاده از رنگ‌های آرامش‌بخش در تهیه سجاد‌ه، چاد‌ر.
از میان این عوامل، عامل" الگوهای رفتاری" نقش بسیار مهمی در تشویق نوجوانان و دانش آموزان به نماز ایفا می کند. امیدواریم همه مربیان و معلمان عزیز میهن اسلامی مان به این امر مهم توجه بیشتری داشته باشند تا با تربیت فرزندان صالح، آینده بهتری را برای میهن اسلامی خود رقم بزنیم.
علمان بر دعوت به نماز
پايدارترين و در عين حال خوشايندترين يادگيري ها، يادگيري غير مستقيم يا مشاهده اي است. در اين نوع يادگيري که از طریق دیدن رفتارها و اعمال دیگران صورت می گیرد، يادگيرنده مطابق رغبت ها و انگيزهاي خود، آگاهانه و بدون هر گونه جبر و فشار رواني، همة حواس خود را متوجه رفتار مورد نظر مي کند و با نوعي احساس خوشايند و عاري از دشواري با الگوگيري از الگوهاي رفتاري بر دانسته ها و تجارب شناختي خويش مي افزايد. هر قدر الگوهاي بزرگسال براي کودکان، نوجوانان و جوانان مطلوب تر و محبوب تر باشند، ميزان تأثيرپذيري بيشتر و پايدارتر مي شود. آن ها رفتار الگوهاي مطلوبشان را بسيار دوست مي دارند و مايلند که با آنها همانندسازي کنند و رفتار همسان رفتار الگوهاي خود داشته باشند. هر چه قدر الگوها دوست داشتنی تر باشند، افراد به صورت ارادي و غير ارادي تلاش مي کنند که رفتاري نظير رفتار آنها داشته باشند و يا به گونه اي بينديشند، بگويند، و عمل نمايند که مورد توجه و تأييد آنها باشد. اين امر يک گرايش کاملا طبيعي و فطري است. بنابراین اگر معلمان، اساتید و در کل یک مجموعه آموزشی مشتاقند که شاگردان و پرورش یافتگانشان، باورها و رفتارهاي مطلوب آنها را مورد توجه کامل قرار داده، وجودشان متصف به ويژگي هاي مورد نظر بشود، بايد در درجة اول همواره سعي کنند که رفتارشان محبت آميز باشد تا قلوب آنان را تسخير نمايند، زيرا هر اندازه پيوندهاي عاطفي ميان ايشان بيشتر باشد، همانند سازي ها افزون تر مي شود. در اين شرايط است که ديگر نياز چنداني به پند و اندرز و موعظة مستقيم نخواهد بود.
زماني که دانش آموزان یا دانشجویان الگوهاي رفتاري مطلوب خويش را در شرايط و موقعيت هاي مختلف در حالت اقامة نماز مشاهده مي کنند، احساس خوشايندي سراسر وجودشان را فرا گرفته، عميقاً نسبت به رفتار آنها کنجکاو مي شوند و با توجه به اين که خود فطرتي مستعد و نيازمند نيايش دارند، با شور و شوق و احساس زيبا و توصيف ناپذير به نماز مي ايستند.
در یک مدرسه یا دانشگاه، هنگامی كه نوجوانان و جوانان، در موقعیت های مختلف اوقات تحصیل، هنگام شنیدن اذان، مشاهده كنند كه معلمان و مربیان بدون هیچ تكلفی، مشتاقانه به سوی نماز میشتابند، در اثر احساس همانند سازی به شوق و رغبت در میآیند و به اقامه نماز گرایش بیشتری پیدا میكنند.
براساس برخی تحقیقات میدانی صورت گرفته میان شرکت مسئولان و اسـتادان دانشگاه در نـماز و اقـامه نماز دانشجویان دانشگاه رابـطه مـستقیمی وجود دارد که این خود حاکی از نقش و جایگاه مهم الگودهی مسئولان و اسـتادان در محیط های آموزشی است.
در این پژوهش بیان شده است که درصد پایـینی از کارکنان و استادان به صورت مرتب در نماز جماعت دانشگاه شرکت می‌کنند. از سـوی دیـگر، نزدیک به نیمی از دانـشجویان خـواستار شرکت نمادین مسئولان و کارکنان به صورت هفته‌ای یک بار در نماز جماعت شده اند.[1]
در پژوهش دیگری که در محیط آموزش و پرورش و فضای مدارس انجام شده است مهم ترین عامل جذب دانش آموزان به نماز حضور و مشارکت اکثریت معلمان و کارکنان مدرسه در نمازجماعت دانسته شده است.
امام خمينى (ره) در باره نقش الگویی مربیان و معلمان مى فرمايد:
".كسى كه مى خواهد مربّى يك جامعه اى باشد، مربّى يك دستگاهى باشد و آنها را به اسلام دعوت كند، اوّلش بايد خـودش را اسـلامى كند و باطن خودش را دعوت به اسلام كند . اگر خـودش را اسـلامـى نـكنـد، نمى تـوانـد ديـگـران را اسلامى كند، معلّمين آموزش و پرورش اگر خـودشان يك پرورش صحيح نـداشـتـه باشند و يك تعليم صحيح ، نمى توانند جوانها را تعليم كنند و آموزش بدهند و پرورش بدهند مبداء هر امرى از خود آدم شروع مى شود. پيغمبر هم كه تشريف آوردند، از خودشان كامل بودند، از منزل خودشان شروع كردند .
مقام معظم رهبری نیز در این رابطه می فرماید:
معلمان مدارس در هنگام نماز، نوجوانان پسر و دختر را به حضور در نمازخانه‌هاي مدارس تشويق كنند و خود پيش از همه به نماز بشتابند
یکی از عوامل مؤثر در تکوین شخصیت علمی و معنوی نوجوانان و جوانان ایجاد هماهنگی و همکاری مثبت و سازنده بین محیط های اصلی تأثیرپذیری تربیتی آن هاست. این عوامل محیطی را می توان در خانه و محیط آموزشی و جامعه جستجو کرد. برای رسیدن به اهداف تربیت دینی و ترویج فرهنگ نماز، همکاری همه ارگان‌ها و نهادها، به‌ویژه نهادهای فرهنگی و تربیتی ضرورت دارد. خانه، محیط آموزشی و جامعه در انجام دادن وظایف تربیتی و پرورش مسائل دینی، مکمّل یکدیگرند.
لازم است تلاش دست اندرکاران تعلیم و تربیت بر این باشد که پیوندی واقعی و نه ظاهری و صوری بین این عوامل محیطی ایجاد کنند. با اینگونه پیوند، هم خانه به فضایی اسلامی و آکنده از ارزش‌های معنوی تبدیل میشود، و هم مدرسه، نقش سازنده و هدایتگری در زمینه ارزش‌های دینی می‌یابد. از این‌رو، با هماهنگی و یکسانی فضای حاکم و ارزش‌های معنوی و دینی در خانه و محیط آموزشی، بسیاری از تعت و مشکلاتی که ممکن است برای نوجوانان و جوانان در نتیجه ناهماهنگی بین خانه، محیط آموزشی و جامعه ایجاد شود، برطرف میشود.
یکی از آسیب های تربیت دینی، تضاد ارزش های بین خانواده و محیط آموزشی است. سرچشمه این ناهماهنگی، اختلاف ارزش های اجتماعی و خانوادگی است که علاوه بر این آنچه این اختلاف را دوچندان می کند، ناهماهنگی بین خانواده و محیط آموزشی در مورد مسائل تربیتی است. در زمینه مسائل تربیتی نوجوانان و جوانان، محیط آموزشی و خانواده باید هماهنگی و همکاری زیادی داشته باشند و نواقص یکدیگر را در این خصوص برطرف کنند.
جدایی و تضاد نظام ارزشی خانواده از نظام ارزشی محیط آموزشی علاوه بر اینکه زحمات دست اندرکاران تربیت را در نظام آموزشی به هدر می دهد، مطمئناً به تعمیق تربیت دینی در دانش آموزان نیز نخواهد انجامید. شاگرد به آنچه معلمش خوب بداند، ارج می نهد و آنچه را او بی ارزش می شمارد، بد و زشت می انگارد. او معلم و استاد را محور بسیاری از ارزش های انسانی و اجتماعی می داند. بنابراین حتی گاه ضد ارزش های وجود او را نیز ممکن است ارزش پندارد. در این موقعیت است که دچار تعارض و تردید می شود. زیرا بین آنچه قبلاً از والدین آموخته و آنچه اکنون می بیند، اختلاف است. او نمی خواهد بپذیرد که معلمش ممکن است اشتباه کند، در این صورت احتمال می رود نسبت به ارزش هایی که آموخته بی اعتماد شود یا سرگردانی و تعارض در او باقی بماند.
بنابراین ضرورت دارد با کارهای فرهنگی کوتاه مدت و بلند مدت، فرهنگ هماهنگی بین خانواده و محیط آموزشی را برای از بین بردن تضادهای بین آنها تقویت کرد.
همانطوركه در كلام نوراني رسول مكرم اسلام (ص) آمده است ، نماز ستون دين است . وستون هرچه محكم تر باشد ساير اجزا ي بنا محكم تر واستوارتر خواهد بود پس ضرورت عقلي وشرعي اقتضا مي كند كه قبل از همه بايد به محكم سازي واستوار سازي ستون دين پر داخته شود ،وپرداختن به اين امر مهم را فرهنگ سازي نماز نام مي نهيم . . نماز رکن اصلی دین است و به عنوان نمودی بارز و آشکار از رفتارهای دینی باید اصلی ترین جایگاه ر ادر زندگی مردم داشته باشد . وقتی که خود ر ادر مقام عضوی از پیکره تعلیم وتربیت می بینیم این اندیشه در ذهن ایجاد می شود که واقعاً وظیفه ی تعلیم وترویج اقامه نماز برعهده چه کسی است و با چه کیفیتی وبا چه روش هایی انجام پذیرد ؟ البته در این زمینه نقش معلمان و محققان و مدیران آموزش و پرورش و عالمان فرهنگی به عنوان سکانداران یک نهاد فرهنگ ساز (مدرسه ) حائز اهمیت است .
درباره این سایت